Kiedy iść z dzieckiem do logopedy - porady i wskazówki

Kiedy iść z dzieckiem do logopedy?

To pytanie zadaje sobie wielu rodziców, a także nauczycieli przedszkolnych i wczesnoszkolnych, na których barkach spoczywa dbanie o prawidłowy rozwój mowy dziecka. Małe dzieci mówią niewyraźnie lub źle wymawiają pewne słowa i jest to zupełnie normalne. Warto jednak wiedzieć jakie przesłanki powinny nas zaniepokoić i kiedy skonsultować się z logopedą. W przypadku najmłodszych dzieci sprawdza się jedna zasada – im szybciej udamy się do specjalisty, tym większe rokowania na poprawę.

U dzieci, które są na etapie rozwoju mowy, istotne znaczenie mają drobne sygnały wynikające z naturalnych zachowań naszych dzieci. Trzeba być niezwykle czujnym i spostrzegawczym. Niektóre niepokojące sygnały, które zauważamy podczas rozwoju mowy dziecka, mogą wydawać się błahostką i podświadomie liczymy na to, że szybko miną. Możemy mieć rację, ale w wielu przypadkach bierność i oczekiwanie na to, aż sytuacja sama się unormuje, może mieć szkodliwy wpływ na rozwój dziecka. Każde dziecko ma swój własny rytm rozwoju, nie powinno być to jednak wymówką do bagatelizowania niepokojących sygnałów. Logopedzi zgodnie ostrzegają przed takim podejściem i podkreślają, jak ważna jest konsultacja logopedyczna, aby rozwiać wszelkie wątpliwości.

 

Kiedy logopeda dla dziecka jest konieczny?

Warto udać się na wizytę do logopedy, gdy tylko pojawią się pewna znaki ostrzegawcze, aby móc w porę wykryć i skorygować wady wymowy u dziecka, mogące wpłynąć na jego rozwój i życie społeczne. Dlatego zalecam, aby skontaktować się z logopedą, jak tylko zaobserwujesz niepokojące sygnały, takie jak dziecko:

• nie reaguje na swoje imię
• nie naśladuje gestów
• nie nawiązuje kontaktu wzrokowego
• ma problem z wyrażaniem swoich potrzeb
• ma utrudnioną komunikację z otoczeniem (nie jest towarzyskie)
• mówi bardzo niewyraźnie lub mowa pogorszyła się

Wskazania do zabrania dziecka do logopedy

Powyższe sygnały to tak naprawdę łatwo zauważalne, poważne problemy, które wyraźnie wskazują na to, że natychmiastowa konsultacja logopedyczna jest konieczna. Często jednak problemy wymagające ingerencji logopedy nie są tak oczywiste i w dużej mierze zależą od etapu rozwoju, na jakim jest dziecko. Aby rodzic mógł świadomie obserwować poprawność umiejętności dziecka i wyłapywać bariery w komunikacji językowej powinien poznać przyjęte przez specjalistów normy względem wieku dziecka. Rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym jest inny niż u niemowlaka.

0-6 miesięcy

Noworodek u logopedy - brak płaczu, śmiechu, gaworzenia

Pierwszymi sygnałami ostrzegawczymi u tak małych dzieci jest brak regularnego płaczu, głużenia oraz reakcji uśmiechem lub śmiechem na bodźce. Prawidłowy rozwój niemowlaka, chociaż czasami martwi rodzica – to też płacz, który często różniący się w zależności od tego, co sygnalizuje nam dziecko. Maluch wydaje inny płacz, kiedy musi jeść lub spać, a inny kiedy odczuwa dyskomfort. Nieco starsze niemowlęta odprężają się, słysząc głos matki, interesują się twarzą i reagują śmiechem na dźwięki i mimikę rodzica. To najwcześniejsza forma wokalizacji, po której nadchodzi gaworzenie, czyli dźwięki, składające się z jednej sylaby. Warto również zwrócić uwagę podczas tego etapu na ewentualne problemy ze ssaniem u noworodka lub połykaniem – one również mogą świadczyć o nieprawidłowościach rozwojowych.

6-12 miesięcy

Kiedy z niemowlakiem do logopedy? Brak spółgłosek w gaworzeniu i brak interakcji

Logopeda dla dziecka półrocznego i rocznego może okazać się konieczny jeśli odkryjemy, że nasz maluch wyraża się, używając jedynie samogłosek i nie angażuje się w typowe niemowlęce zabawy. Jeżeli dziecko nie reaguje na łatwe zabawy sylabowe, do których go zachęcamy i nie rozwija wydawanych przez siebie podczas gaworzenia dźwięków o spółgłoski, mogą być to dla rodzica znaki ostrzegawcze i logopeda dla niemowlaka będzie wskazany. Należy wziąć pod uwagę, że od 6 do 12 miesiąca życia dziecko zwykle przewiduje znane mu zabawy i stara się brać w nich udział, naśladując dźwięki, powtarzając wokalizacje takie jak „ma-ma” i „ta-ta”, oczywiście wciąż jeszcze nieświadome ich znaczenia. Z czasem rozumie co chcemy przekazać, mówiąc częste „dzień dobry”, czy „pa-pa”.

12 miesięcy - 18 miesięcy

Kiedy logopeda dla roczniaka? Dziecko nie kojarzy dźwięków i nie wskazuje osób

Jeśli dziecko nie wypowiada jeszcze żadnych słów i ma problem z kojarzeniem wielokrotnie powtarzanych dźwięków ze wskazywaniem odpowiedniej osoby, wizyta u logopedy jest konieczna. Brak tych umiejętności nie jest naturalny na etapie 12-18 miesięcy. Dziecko w tym przedziale wiekowym powinno wypowiadać kilka słów ze zrozumieniem, takich jak: mama, tata, woda, baba itd. Zauważalne jest, że rozumie o wiele więcej niż jest w stanie wypowiedzieć, a także pojawiają się nowe samogłoski i spółgłoski. Artykulacja u dziecka szybko się rozwija, maluch często jest w stanie wskazać pewne obszary swojego ciała i chętnie uczy się nowych słów. Zdarza się, że skraca słowa lub mówi jedynie pierwszą, lub ostatnią sylabę danego wyrazu – jest to normalna cecha wymowy na tym etapie rozwoju.

2 – 3 lata

Logopeda dla dwulatka? Trudności w konstruowaniu zdań

Na tym etapie życia dziecko doświadcza eksplozji umiejętności językowych. Potrafi tworzyć krótkie zdania, najczęściej składające się z dwóch lub trzech słów. Dziecko zaczyna również długi etap pytań. Pyta „co?”, „jak?”, „czemu?” i lepiej rozumie kierowane do niego polecenia słowne niż w poprzednich fazach rozwoju. Na tym etapie czerwoną flagą dla rodzica może być problem ze zrozumieniem przez dziecko prostych instrukcji słownych i brak nieumiejętności tworzenia krótkich zdań. To znak, że logopeda dla dziecka może być pomocny. Logopeda dla 3 latka dostosuje swoją diagnozę do wieku i umiejętności dziecka.

3-4 lata

Przedszkolak u logopedy – dziecko mówi niezrozumiale dla innych

W tym wieku dzieci mają już dużo większy zasób słownictwa. Formułują długie zdania z czterech słów, pytają „dlaczego?” i rozumieją nawet bardziej skomplikowane i złożone polecenia werbalne/ Prowadzą również świadome rozmowy i bez problemu wyrażają swoje potrzeby. Mowa dziecka jest o wiele bardziej zrozumiała dla obcych osób, a konstrukcja słowna przemyślana. Kiedy logopeda dla przedszkolaka jest konieczny? Na tym etapie warto rozważyć wizytę u specjalisty, jeśli dziecko ma problem ze zrozumieniem kilkuzdaniowych poleceń, nie poszerza swojego słownictwa lub też obcym osobom, nie znającym dziecka ciężko jest zrozumieć, o czym mówi.

5 lat

Kiedy z pięciolatkiem do logopedy? Niezdolność do opowiadania doświadczeń

W tym okresie dzieci czują się pewniej i chętnie się wypowiadają. Mówią o swoich przeżyciach, formułują bardziej złożone zdania i nie ma problemu ze zrozumieniem ich słów. Opisują osoby i przedmioty, podkreślając ich cechy i funkcje. Zauważamy również, że doskonale rozumieją nas, nawet kiedy zwracamy się do nich bardziej skomplikowanym językiem, używając niekiedy nieznanych dla nich słów. Wciąż zadają wiele pytań i poszerzają słownictwo.

Na tym etapie znakami ostrzegawczymi świadczącymi o tym, że logopeda dla 5 latka jest konieczny, jest moment kiedy zwrócimy uwagę, że dziecko nas nie rozumie, ma problem ze  zrozumieniem wydawanych poleceń, a przede wszystkim nie potrafi opowiedzieć o zdarzeniach, które miały lub będą miały miejsce. Logopeda dla dziecka jest potrzebny kiedy pięciolatek nie potrafi opowiedzieć historii, używając chociaż krótkich kilkuwyrazowych zdań.

6 lat

Sześciolatek u logopedy – niewyraźna mowa i niechęć do dłuższych wypowiedzi

Oprócz rozumienia tego, co mówi się do dziecka, w wieku pięciu i sześciu lat dziecko z prawidłowym rozwojem językowym bez problemów prowadzi rozmowę, opowiada historię i mówi o swoich doświadczeniach w wyraźny dla wszystkich sposób. Sześciolatki rozumieją już relacje przestrzenne i stosują reguły gramatyczne. Nie mają problemu z odpowiedziami na długie i złożone pytania, a także rozumieją wszystkie polecenia.

Logopeda dla 6 latka jest obowiązkowy, jeżeli zauważymy, że dziecko ma problemy ze zrozumieniem tego, co do niego mówimy, niewyraźnie mówi i niechętnie podejmuje się dłuższych wypowiedzi. Niewyraźna mowa u dziecka na tym etapie może niepokoić.

Znaczenie diagnozy w logopedii

Jak wskazują powyższe standardy rozwojowe w zakresie rozwoju mowy dziecka – każdy etap jest ważny i na każdym z nich czujne oko rodzice, opiekuna czy nauczyciela odgrywa istotną rolę. Nawet noworodek może wykazywać już sygnały, które wpłyną na późniejsze etapy rozwoju dziecka i wady wymowy.

Diagnozy logopedycznej nie zastąpi opinia lekarza rodzinnego, ani też przeczucie czy przekonanie rodzica. Zdarzają się bowiem momenty, w których źle ocenimy sytuację. Możemy być pewni, że pojawił się problem z prawidłowym rozwojem aparatu mowy u naszego dziecka, a okazuje się, że jesteśmy w błędzie i nie ma się czym martwić, dlatego właśnie diagnoza logopedyczna jest tak istotna. Takim sygnałem może być na przykład „zjadanie” sylab przez dziecko. To charakterystyczna cecha wymowy dziecka między pierwszym a drugim rokiem życia, tak zwane upraszczanie wyrazów. Jest zupełnie niegroźna i mija wraz z rozwojem mowy i zasobu słów. Pomijanie liter lub sylab może zdarzyć się również gdy dziecko pod wypływem emocji mówi zbyt szybko i chaotycznie. Takie zachowania powinny nas zaniepokoić jeżeli nie miną w kolejnym etapie rozwoju lub pogłębiają się.

Często również pojawiają się wątpliwości związane z jąkaniem. Czy wizyta u logopedy jest konieczna jeżeli pojawi się jąkanie? Jąkanie u dzieci może być przejściowe. Między drugim a piątym rokiem życia niektóre dzieci przechodzą przez etapy jąkania, które ustępują w ciągu kilku tygodni bez większych problemów i bez konieczności ingerencji specjalisty. Jednak ważne jest, aby w przypadku przedłużającego się problemu skonsultować problem z logopedą z dwóch głównych powodów: im wcześniej wdrożymy wskazówki pomagające kontrolować styl wypowiadania się i kierować go na zdrowy tor, tym szybciej uzyskamy zadowalające rezultaty oraz fakt, że jąkający się dorośli najczęściej mieli ten problem od dziecka.

Inne powody do konsultacji logopedycznej

Inne powody, dla których warto wybrać się z dziećmi na terapię logopedyczną to:

• Jeśli wykryjemy u dziecka drobne trudności z przeżuwaniem lub problemy z połykaniem (dziecko czuje dyskomfort przy połykaniu, często się dławi) lub dysfonię (kiedy dziecko często traci głos).
• Po rozpoczęciu edukacji wczesnoszkolnej ważne jest, aby zwracać uwagę na proces uczenia się umiejętności czytania i pisania, obliczeń i rozumowania logiczno-matematycznego. W takich przypadkach najczęściej to szkoła alarmuje rodziców, że coś jest nie tak.
• Jeśli zauważymy, że dziecko pisze w lustrzanym odbiciu, myli litery, dużo trudu kosztuje go czytanie i nie rozumie tego co czyta, również wtedy wizyta u logopedy jest konieczna, aby jak najszybciej zdiagnozować te problemy i zminimalizować je, ułatwiając dziecku dalszą naukę.

Jest wiele powodów, aby udać się do logopedy. Przede wszystkim wczesna diagnoza logopedyczna i wdrożenie właściwych działań będzie niezwykle ważne dla przyszłości Twojego dziecka, dlatego żaden rodzic nie powinien mieć oporów przed zadawaniem pytań lub proszeniem o wskazówki. Logopeda jest specjalistą i profesjonalistą, który towarzyszy w rozwoju dziecka i może wspomóc kolejne jego etapy, co w przyszłości będzie skutkowało brakiem problemów z nauką, komunikacją z rówieśnikami i wysoką samooceną dziecka.